kültür tarihi etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
kültür tarihi etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

29 Ağustos 2025 Cuma

Guatemala`ya Bakış

Guatemala`ya Bakış 





 Guatemala resmi olarak Guatemala Cumhuriyeti olarak bilinir. Orta Amerika`da bir ülkedir. Kuzey batıda Meksika, kuzey doğuda Belize, doğuda Honduras ve güney doğuda El Salvador ile çevrilidir. Nüfusu 2025 itibari ile 18.733.785 olarak göze çarpmaktadır. Orta Amerika'da iyi bir konumda olan Guatemala, Mayalara dayanan tarihi, büyük dağları, muhteşem kumsalları ile egzotik ve ayrı zamanda gezilmeyi bekleyen bir ülkedir.

 Nüfus olarak Guatemala Latin Amerika`nın en artış gösteren ülkelerden biridir. Nüfusun yarısından fazlası Ladinolar denen ve Avrupalı karışımıdır. Geri kalan kısmı ise Kızılderililerden oluşuyor. Halkın çoğu katoliktir ve İspanyolca konuşmaktadır.

 Guatemala mutfağındaki geleneksel yiyecekler çoğu, İspanyol ve Maya mutfağı temellidir. Temel malzemeleri ise mısır, acı biber ve fasulyedir. Guatemala ayrıca Hass avokadosunun ana memleketi ve en meşhur olduğu yerdir.     

 Guatemala Antik Mayalar esintisi altında şekillenmiş bir bölgedir. İlk zamanlar da Mayalılar tarafından şekillendirilmiş ve yönetilmiştir. 1524`te İspanyolların Guatemala'yı fethetmesi ile beraber sömürge dönemi başlamaktadır. 

 İspanyol İmparatorluğundan bağımsız olduğu yıl 15 eylül 1821 tarihidir. Bu güne kadar başkanlık sistemi ile yönetilmektedir. 1954`ten 1993 tarihine kadar sağ - sol çatışmaları, gerillalar ve cuntalarla uğraşan  Guatemala'sında demokratik ortamın sağlanması ile devamlı büyüyen bir ülke olarak görülmektedir. 


26 Ağustos 2025 Salı

Grenada`ya Bakış

 Grenada`ya Bakış 

 





 Karayipler’in güneyinde, Küçük Antiller zincirinde yer alan Grenada, baharat kültürü bakımından çok zengindir. Baharat Adası olarak da bilinen ada da tarçın, kakule ve muskat üretimi ile öne çıkmaktadır.

 Grenada`nın ilk sakinleri MÖ 2000`li yıllara dayanmakla birlikte Karayip yerlileri bu adanın ilk sakinleri arasında gelmektedir. Adada balıkçılık, tarım veküçük ölçekli ticaretlerle geçimlerini sağlamışlardır.

 1498`de Kristof Kolomb Grenada`ya geldi. Fakat İspanyollar adada kalıcı bir egemenlik kuramadı. 17. yüzyılda Fransızlar geldi. Karayip yerlilerinin isyana sebebiyet vermemek için çoğu ya sürgün edildi. Arada çıkan çatışmalarda bazı isyancılar ölmüştür. 1762`de yedi yıl savaşlarında adayı İngilizler ele geçirmiş hemen ardından 1763`teki Paris antlaşması ile resmen ada İngiltere`ye bırakıldı. 18. ve 19. yüzyıllarda Grenada, şeker kamışı, kakao ve özellikle muskat üretimiyle sömürge ekonomisinin önemli bir parçası oldu. Bu dönemde Afrika’dan çok sayıda köle adaya getirildi ve ada nüfusunun temelini Afrikalılar oluşturdu.

 Köleliğin kalkması ile birlikte adada ekonomik ve sosyal reform yaşandı. Ama bağımsızlık süreci uzun sürdü. Grenada 1974 yılında bağımsız oldu. Fakat sonrasında gelen sağ ve sol sürtüşmeleri sırasında askeri darbeler ile kısa süreli bir istikrarsızlık dönemi yaşanmıştır. ABD`nin öncülüğünde de gerçekleştirilen askeri müdahale sonrası yeniden demokratik yönetime geçildi. Günümüzde Grenada, İngilz Milletler Topluluğu içinde yer alan bağımsız bir devlettir.

 Grenada'nın güncel nüfusu 117.314 2025 yılı itibari ile özellikle Afrika, Avrupa ve Karayip kökenli topluluklar adada yaşamaktadır. En çok Afrika kökenli insanlar olmak üzere ülkenin nüfusu şekillenmiştir.

  Resmi dil İngilizce olmakla birlikte halk arasında “Grenadian Creole English” ve “Grenadian Creole French” yaygın olarak konuşulur. Bu diller, Afrika dilleriyle Fransızca ve İngilizce’nin karışımından doğmuştur.

  Grenada halkının çoğunluğu Hristiyandır. Katolikler ve Anglikanlar başta olmak üzere çeşitli Protestan mezhepleri adada güçlü bir konuma sahiptir. Aynı zamanda halk inançlarında Afrika kökenli spiritüel öğeler de etkisini sürdürmektedir.

  Grenada’nın müzik kültürü, Karayip ritimlerinin canlılığını yansıtır. Calypso, Reggae ve Soca en popüler türlerdir. Ayrıca “Jab Jab” adı verilen özgün bir karnaval geleneği vardır. Her yıl Ağustos ayında düzenlenen “Spicemas Karnavalı” adanın en büyük kültürel etkinliğidir. Bu karnavalda müzik, dans, renkli kostümler ve sokak eğlenceleri öne çıkar.

  Ada mutfağı, Karayip lezzetleri ile Afrika ve Avrupa etkilerini birleştirir. En bilinen yemeklerden biri “Oil Down” isimli ulusal yemektir. Bu yemek; ekmek ağacı meyvesi, sebzeler, et veya balık ile hindistancevizi sütünde pişirilir. Ayrıca muskat başta olmak üzere adanın baharatları mutfakta yoğun biçimde kullanılır.

  Kriket, tıpkı diğer Karayip ülkelerinde olduğu gibi Grenada’da en popüler spordur. Bunun yanında futbol ve atletizm de yaygın olarak yapılır.

  Grenada küçük yüz ölçümü ile büyük bir kültüre ve geleneğe sahip bir ada ülkesi olarak günümüz Karayipleri şekillendiren bir ada ülkesi olarak görünmektedir.

8 Temmuz 2025 Salı

Sark Adası'na Bakış

Sark Adası'na



Bakış

 

 Sark, Kanal Adaları (Channel Islands) arasında en küçüklerinden biridir ve Guernsey Bailiwick’ine bağlıdır. Manş Denizi’nde, Fransa kıyılarına oldukça yakın konumda bulunur. Yüzölçümü yaklaşık 5.5 km²’dir ve motorlu araçların yasak olduğu nadir yerlerden biridir. İşte Sark Adası’nın genel kültürü ve tarihiyle ilgili hem temel hem az bilinen bazı bilgiler:

 Ulaşım: Adada otomobil yasaktır. Ulaşım bisiklet, at arabası ve traktörle sağlanır. Bu özelliğiyle Avrupa’nın motorlu taşıt yasağı olan nadir bölgelerindendir.

 Nüfus: Nüfusu yaklaşık 500 kişidir. Turizm en önemli gelir kaynağıdır.

 Dil: Resmi dil İngilizce olsa da, Sarklı bazı yaşlılar Sercquiais (Normanca kökenli yerel bir lehçe) konuşur.

 Elektrik: Adada elektrik 1930’lara kadar yoktu; 1980’lere kadar da çoğunluk jeneratörle sağlıyordu.

 İnternet ve Telefon: Uzun süre mobil şebeke çekmiyordu. Bugün hâlâ bağlantı bazı bölgelerde zayıf olabilir.

 Yönetim: Sark, 2008 yılına kadar feodal sistemle yönetilen son Avrupa topraklarından biriydi.

 Norman Köken: Sark, 11. yüzyılda William the Conqueror döneminde Normandiya Dükalığı'na bağlandı. İngiltere’nin Normandiya Dükalığı mirası sebebiyle hâlâ özel statüsü vardır. 

 Feodal Sistem: 1565 yılında, Elizabeth I, Helier de Carteret’e adayı kolonileştirme hakkı verdi. Bu tarihten sonra "Seigneur" (ya da kadınsa "Dame") unvanı altında 40 aileye toprak dağıtıldı ve feodal yapı başladı.

 II. Dünya Savaşı: 1940-1945 arasında Alman işgali altında kaldı. Adada Alman askerlerinin kurduğu küçük garnizonlar hâlâ tarihî izler taşır.

 Demokratikleşme: 2008’e kadar 40 toprak sahibi, Sark’ın yasama meclisini oluşturuyordu. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin baskısı sonucu halk oyuna dayalı demokratik seçim sistemine geçildi.

 Milyarder Müdahalesi: 1990’lardan sonra İngiliz milyarder Barclay kardeşler, Sark’ta birçok mülk satın alarak ada siyasetine etki etmeye çalıştı. Bu durum, ada halkı ile büyük sermaye arasında gerilimlere neden oldu.

 Gökyüzü Gözlem Cenneti: Işık kirliliği çok az olduğu için 2011’de Dünya’nın ilk “Dark Sky Island”ı ilan edildi. Astronomi meraklıları için cazip bir yerdir.

 Hapishane: Sark’ta hâlâ resmi olarak kullanılan iki hücreli minik bir taş hapishane vardır. Suç oranı çok düşük olduğu için genelde boş durur.

 Posta Sistemi: Sark’ın kendine ait pul sistemi vardır. Ancak Birleşik Krallık dışı tanınmaz; daha çok koleksiyonluk olarak kullanılır.

 Elektrik Anlaşmazlığı: 2000'lerde elektrik şirketiyle ada yönetimi arasında çıkan tartışmalar sonucu elektrik kesintileri yaşanmış ve halk kendi jeneratörleriyle yaşamaya geri dönmüştür.

 Okul: Adada sadece bir küçük okul vardır. Lise sonrası eğitim için çocuklar Guernsey ya da İngiltere’ye gider.


7 Temmuz 2025 Pazartesi

Herm'e Bakış

Herm'e Bakış

 




 Herm Adası, Manş Denizi’nde, İngiltere ile Fransa arasında yer alan ve Guernsey Bailiwick’ine (birleşik bir yönetsel yapı) bağlı küçük bir adadır. Az bilinen tarihi ve kültürel detaylarıyla ilginç bir geçmişe sahiptir:

 Konumuna bakarsak Kanal Adaları’ndan biridir; Guernsey’in doğusunda yer alır.

 Yüzölçümü bakımından Herm, Yaklaşık 2 kilometre karelik bir büyüklüğe sahiptir. 

 Nüfus bakımından ise kalıcı nüfus yaklaşık 60-70 kişi civarındadır.

 Hususi araç yasağı vardır. Adaya motorlu araçla giriş yasaktır; ulaşım genellikle yürüyerek veya bisikletle sağlanır. 

 Romalılar döneminde ticaret yolları üzerindeydi, arkeolojik kalıntılar bulunmuştur. Neolitik Çağ izleri mevcuttur; özellikle menhir taşları ve mezar höyükleri bulunmuştur. 6. yüzyılda Hristiyan keşişler adada manastır kurdu. Herm, ismini muhtemelen bu dönemde keşiş yaşamı anlamındaki “hermit” (inzivaya çekilen) kelimesinden aldı.

 10. yüzyıldan itibaren Normanlar’ın kontrolüne geçti. 1204’te İngiltere Kralı John’un Normandiya’yı kaybetmesinden sonra, Herm ve diğer Kanal Adaları İngiltere’ye bağlı kaldı ama Fransa’ya coğrafi olarak çok yakındı.

 1800’lerde ada, özel mülk haline geldi ve İngiliz soyluları tarafından kiralanmaya başlandı. Özellikle Victoria Dönemi'nde zenginler için tatil yeri olarak kullanıldı.

 Herm Kalesi yok ama tarihi bir manastır alanı var. Bu alan zamanla tarım arazisine dönüştürülmüş. II. Dünya Savaşı sırasında Alman işgali yaşamadı, ama çevresindeki Guernsey ve Sark Adaları işgal edildi. Herm Adası 1949’dan beri kiralık özel mülktür. Şu anki işletmecisi, ada halkı adına adayı idare eden bir şirkettir. Turistik ancak sınırlı erişimli bir ada: Günde sadece birkaç yüz turist alınabilir. Herm’in tek pub’ı olan “The Mermaid Tavern”, tarihi bir taş binada yer alır. Herm'in bayrağı yoktur, Guernsey bayrağı ve Birleşik Krallık bayrağı kullanılır. Sadece bir otel ve birkaç kır evi var. Kampçılık da oldukça popüler. Posta sistemi Guernsey'e bağlıdır; Herm’e özel pullar bastırılmıştır, koleksiyoncular arasında rağbet görür. Ada çevresi foklar ve yunuslarla çevrili olabilir; doğa yürüyüşleri çok popülerdir. Herm’de okul, banka ya da hastane yoktur; tüm hizmetler Guernsey üzerinden sağlanır. 

Kültürel Miras:

Adada düzenli olarak doğa temalı festivaller ve rehberli yürüyüş turları yapılır. Yaz sezonunda sanatçılar adaya davet edilir ve açık hava galerileri açılır. Yerel halkın çoğu adanın işletmesinde çalışır, turizm ana geçim kaynağıdır.


6 Temmuz 2025 Pazar

Alderney`e Bakış

Alderney`e Bakış





 Alderney, Manş Adaları’ndan biri olarak hem tarihi hem de kültürel açıdan az bilinen birçok ilginç özelliğe sahiptir. Bilmediğiniz açıdan anlatacağımız Alderney Adasını`nın bilinmezlerine bir yolculuğa çıkalım.

1] Birleşik Krallık’a değil, Kraliyet’e bağlıdır: Alderney, Birleşik Krallık’ın parçası değildir. Doğrudan İngiltere Kraliçesi’nin (şimdi Kral Charles) temsil edildiği bir "Kraliyet bağımlılığı"dır.

2] Kendi meclisi vardır: Alderney’in kendine ait bir yasama meclisi (States of Alderney) vardır ve iç işlerinde büyük ölçüde özerktir.

3] Kendi posta sistemi ve pulları vardır: Alderney, kendi adına pul basar ve bu pullar koleksiyoncular arasında oldukça değerlidir.

4] Sadece 2 köy vardır: Saint Anne ve Newtown. Bu da adadaki yaşamı oldukça samimi ve küçük ölçekli hale getirir.

5] Elektrik Guernsey'den gelir: Alderney’in elektrik ihtiyacı, kablolar aracılığıyla komşu ada Guernsey’den sağlanır.

6] Alderney demiryolu hâlâ faal: İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth'in bizzat yolculuk yaptığı Alderney Railway, Manş Adaları’ndaki tek kamu demiryoludur (1854’te kuruldu)

7] Radyoaktif atık protestolarıyla gündeme gelmiştir: Fransa’nın La Hague Nükleer Tesisi'nin atıklarının denize boşaltılmasına en yakın noktalardan biri olması nedeniyle çevre eylemleri zaman zaman burada yoğunlaşmıştır.

8] Yürüyerek tüm ada dolaşılabilir: Alderney sadece 3 mil uzunluğunda ve 1,5 mil genişliğindedir. Birkaç saatlik yürüyüşle çevresi tamamlanabilir.

9] Alman işgalinde tüm halk tahliye edildi: 1940’ta Nazi Almanyası Alderney’i işgal ettiğinde tüm sivil halk tahliye edildi. Geri döndüklerinde adada bambaşka bir dünya ile karşılaştılar.

10] Naziler zorunlu çalışma kampları kurdu: Alderney, İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası'nın Manş Adaları’nda kurduğu tek toplama kampı bölgesiydi. “Lager Norderney” ve “Lager Sylt” isimli kamplarda Sovyet, Polonyalı ve Yahudi esirler çalıştırıldı.

11] Lager Sylt kampı SS yönetimindeydi: Bu kamp, doğrudan SS tarafından yönetilen nadir Nazi kamplarından biriydi ve bu durum onu Avrupa’daki eşsiz örneklerden biri yapar.

12] Alderney savaş sonrası İngiliz hükümetine hesap sordurdu: Adada işlenen savaş suçları uzun süre göz ardı edildi, fakat 1990’lardan sonra çeşitli araştırmalar yapıldı ve kamp belgeleri gün yüzüne çıkarıldı.

13] Adada Nazi kalıntıları hâlâ duruyor: Alderney kıyılarında, savaş sırasında Almanlar tarafından inşa edilen siperler, tüneller ve silah mevzileri günümüzde hâlâ gezilebilmektedir.,

14]Adada ‘hayalet ev’ sorunu var: Savaş sonrası birçok yerli geri dönmediği için bugün hâlâ boş ve terk edilmiş evler vardır.

15] Ortaçağ’da korsan cenneti idi: Alderney, 13. ve 14. yüzyıllarda sık sık korsanlar tarafından üs olarak kullanılmıştır. İngiliz ve Fransız korsanları arasında el değiştirdi.

16] Tarihi bir İngiliz topçu adasıydı: 19. yüzyılda Fransızlara karşı savunma amaçlı pek çok kale ve top mevzisi inşa edilmiştir. Bunların çoğu bugün hâlâ ayaktadır (örneğin Fort Clonque).

17] Alderneyli olmanın özel vatandaşlık hakkı yoktur: Bir Alderney sakini, teknik olarak "Britanya Taşrası Vatandaşı" sayılmaz; bu nedenle bazı yasal farklar olabilir.

18] Alderneyli olmanın özel vatandaşlık hakkı yoktur: Bir Alderney sakini, teknik olarak "Britanya Taşrası Vatandaşı" sayılmaz; bu nedenle bazı yasal farklar olabilir.

19] Alderney'de yılan yoktur: Ekosistemi nedeniyle yılanlar adada doğal olarak bulunmaz.

20] Adada zaman zaman altın ve eski mızrak ucu gibi tarihî eserler bulunur: Arkeolojik açıdan zengin bir altyapısı vardır; Kelt ve Roma dönemine ait kalıntılar tespit edilmiştir.

5 Temmuz 2025 Cumartesi

Man Adası`na Bakış

Man Adası`na Bakış





1] Ne Birleşik Krallık Ne de AB Üyesi: Man Adası, Birleşik Krallık’a bağlı değil; doğrudan Kraliçe/Kral’a bağlı özel bir mülk (Crown Dependency) statüsündedir. Avrupa Birliği’ne de üye olmamıştır.

2] Kendi Parlamentosu Var: Tynwald, dünyanın hâlâ çalışan en eski parlamentosudur. 979 yılından beri aktif.

3] Resmi Para Birimi Farklıdır: Sterlin kullanılsa da kendi bastığı Manx Pound vardır. İngiltere'de geçmez.

4] Kendi Vatandaşlığı Yok: Man Adalılar Britanya vatandaşı sayılır ama bazı AB haklarından mahrumdular (Brexit öncesinde de sınırlıydı).

5] Vergi Cenneti: Şirketler için çok düşük vergi oranlarına sahiptir. Gelir vergisi maksimum %20’dir. Katma Değer Vergisi (KDV) yoktur.

6] Manx Kedileri: Kuyruksuz ya da kısa kuyruklu Manx kedileri, adaya özgüdür. Genetik bir mutasyon sonucu ortaya çıkmıştır.

7] Motor Yarışlarıyla Ünlü: Isle of Man TT (Tourist Trophy), dünyanın en tehlikeli ve hızlı motosiklet yarışıdır. 1907’den beri her yıl düzenleniyor.

8] Mitolojik Simge – Triskelion: Adanın bayrağında üç bacaklı döner bir figür vardır. Bu simge Kelt mitolojisinden gelir ve hareketi, dayanıklılığı simgeler.

9] Elf ve Peri İnançları Hâlâ Yaşar: Yerel halk “fairy bridge” (peri köprüsü) üzerinden geçerken hâlâ perilere selam verir. Uğursuzluk getirmemesi için gelenekseldir.

10] İki Resmi Dil: İngilizce ve yeniden canlandırılmaya çalışılan Manx (Gaelce bir dil) resmîdir. 2009’da UNESCO tarafından ölü dil ilan edilmişti ama geri döndü.

11] Viking Mirası: Ada bir dönem Vikingler tarafından yönetildi. Birçok yer adı, gelenek ve yapı bu dönemden kalmadır.

12] Adalet Heykeli Yok: Man Adası’nda mahkeme binalarında adaleti temsil eden heykel (Terazi tutan kadın) yoktur, çünkü “adaletin gözleri açık olmalıdır” anlayışı vardır.

13] Ayrı İnternet Alan Kodu: .im uzantılı alan adları kullanır. Bu da kendi dijital kimliğini gösterir.

14] Savaşlardan Uzak: II. Dünya Savaşı sırasında bombalanmamış nadir Britanya topraklarındandır.

15] Balıkçılıkla Ünlü: Hamsi ve ringa balığı avcılığı, ekonomide tarihsel olarak önemli yer tutar.

16] Doğa Rezervleri Çoktur: Adanın yaklaşık %18’i doğa koruma alanı ilan edilmiştir.

17] İngiliz Askeri Yok: İngiltere'nin resmi askeri varlığı yoktur. Ancak savunma sorumluluğu Birleşik Krallık’a aittir.

18] Nüfusu Yaşlıdır: Ortalama yaş yüksek olup, yaşlı nüfus oranı Britanya ortalamasından fazladır.

19] Meclis Açık Havada Toplanır: Her yıl 5 Temmuz’da yapılan “Tynwald Günü” töreni açık havada, Viking geleneğine göre yapılır.

20] Gizli Sığınaklar: Soğuk Savaş döneminde İngiliz hükümetinin ada üzerinde gizli nükleer sığınaklar planladığına dair belgeler bulunmaktadır.

Medler: Antik Dünyanın Güçlü İmparatorluğu ve Tarihe Etkileri

Medler Medler, Antik Çağ'ın en dikkat çekici halklarından biri olup, özellikle İran coğrafyasının tarihinde derin izler bırakmıştır. M....