Grenada`ya Bakış

 Grenada`ya Bakış 

 

 Karayipler’in güneyinde, Küçük Antiller zincirinde yer alan Grenada, baharat kültürü bakımından çok zengindir. Baharat Adası olarak da bilinen ada da tarçın, kakule ve muskat üretimi ile öne çıkmaktadır.

 Grenada`nın ilk sakinleri MÖ 2000`li yıllara dayanmakla birlikte Karayip yerlileri bu adanın ilk sakinleri arasında gelmektedir. Adada balıkçılık, tarım veküçük ölçekli ticaretlerle geçimlerini sağlamışlardır.

 1498`de Kristof Kolomb Grenada`ya geldi. Fakat İspanyollar adada kalıcı bir egemenlik kuramadı. 17. yüzyılda Fransızlar geldi. Karayip yerlilerinin isyana sebebiyet vermemek için çoğu ya sürgün edildi. Arada çıkan çatışmalarda bazı isyancılar ölmüştür. 1762`de yedi yıl savaşlarında adayı İngilizler ele geçirmiş hemen ardından 1763`teki Paris antlaşması ile resmen ada İngiltere`ye bırakıldı. 18. ve 19. yüzyıllarda Grenada, şeker kamışı, kakao ve özellikle muskat üretimiyle sömürge ekonomisinin önemli bir parçası oldu. Bu dönemde Afrika’dan çok sayıda köle adaya getirildi ve ada nüfusunun temelini Afrikalılar oluşturdu.

 Köleliğin kalkması ile birlikte adada ekonomik ve sosyal reform yaşandı. Ama bağımsızlık süreci uzun sürdü. Grenada 1974 yılında bağımsız oldu. Fakat sonrasında gelen sağ ve sol sürtüşmeleri sırasında askeri darbeler ile kısa süreli bir istikrarsızlık dönemi yaşanmıştır. ABD`nin öncülüğünde de gerçekleştirilen askeri müdahale sonrası yeniden demokratik yönetime geçildi. Günümüzde Grenada, İngilz Milletler Topluluğu içinde yer alan bağımsız bir devlettir.

 Grenada'nın güncel nüfusu 117.314 2025 yılı itibari ile özellikle Afrika, Avrupa ve Karayip kökenli topluluklar adada yaşamaktadır. En çok Afrika kökenli insanlar olmak üzere ülkenin nüfusu şekillenmiştir.

  Resmi dil İngilizce olmakla birlikte halk arasında “Grenadian Creole English” ve “Grenadian Creole French” yaygın olarak konuşulur. Bu diller, Afrika dilleriyle Fransızca ve İngilizce’nin karışımından doğmuştur.

  Grenada halkının çoğunluğu Hristiyandır. Katolikler ve Anglikanlar başta olmak üzere çeşitli Protestan mezhepleri adada güçlü bir konuma sahiptir. Aynı zamanda halk inançlarında Afrika kökenli spiritüel öğeler de etkisini sürdürmektedir.

  Grenada’nın müzik kültürü, Karayip ritimlerinin canlılığını yansıtır. Calypso, Reggae ve Soca en popüler türlerdir. Ayrıca “Jab Jab” adı verilen özgün bir karnaval geleneği vardır. Her yıl Ağustos ayında düzenlenen “Spicemas Karnavalı” adanın en büyük kültürel etkinliğidir. Bu karnavalda müzik, dans, renkli kostümler ve sokak eğlenceleri öne çıkar.

  Ada mutfağı, Karayip lezzetleri ile Afrika ve Avrupa etkilerini birleştirir. En bilinen yemeklerden biri “Oil Down” isimli ulusal yemektir. Bu yemek; ekmek ağacı meyvesi, sebzeler, et veya balık ile hindistancevizi sütünde pişirilir. Ayrıca muskat başta olmak üzere adanın baharatları mutfakta yoğun biçimde kullanılır.

  Kriket, tıpkı diğer Karayip ülkelerinde olduğu gibi Grenada’da en popüler spordur. Bunun yanında futbol ve atletizm de yaygın olarak yapılır.

  Grenada küçük yüz ölçümü ile büyük bir kültüre ve geleneğe sahip bir ada ülkesi olarak günümüz Karayipleri şekillendiren bir ada ülkesi olarak görünmektedir.

Zengezur Koridoru Meselesi

Zengezur Koridoru Meselesi

 Kafkasya coğrafyası için tarih boyunca hep savaşılmış ve devamlı bir şekilde farklı uluslar bir birleri ile mücadele etmiştir. Çünkü, petrol ve yeraltı kaynakları açısından zengin bir coğrafya ayrıca stratejik açıdan da önemli bir yere sahiptir. Jeopolitik olarak hem Perslere, hem Anadolu topraklarına, hem de Türkistan topraklarına açılan bir kapıdır.

 Bu neden dolayısı ile Çarlık Rusya'sı Ermenileri 19. yüzyılda Anadolu'daki olan Türklerle olan bağı kesmek için Ermenileri şuan ki bulundukları yere konuşlandırdılar.

 1918`de kurulan Trans Kafkasya Cumhuriyet`i olarak bilinen bir yapıda Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan birleşti ama bu yapı uzun süreli bir yapı olmayacaktı hem Sovyetlerin baskısı hem de kendi aralarındaki anlaşmazlıklar sonucu Gürcüler ve Ermeniler bu cumhuriyeti terk ettiler. Azerbaycan ise bağzı siyasetçiler ve aydın insanları ile bir bağımsız yapı olarak ayakta durmaya çalışıyordu ama dayanamadı ve 1920 yılında Sovyetler Birliği`ne bağlandı.

 Sovyetler Birliği`nin benimsediği projelere göre yanı başında güçlü bir oluşum kalmayacak şekilde böl parçala yönet politikasını benimsediğinden Azerbaycan ile yapılan Zengezur Antlaşması ile Zengezur bölgesini Azerbaycan'dan koparıp Ermenistan'a vermiştir. Bu yol ile Azerbaycan'ı Anadolu'daki Türklerden koparmıştır. Kendi bölgesine hapsedilmiştir. Nahcivan'a da özerk statü verilerek Sovyetler Birliği ve Türkiye'nin garantörlüğüne alınmıştır. 

 Sonuç olarak bir yüzyılı şekillendiren Zengezur Antlaşması imzalandı. Bu neticede Zengezur`un büyük bir kısmı Ermenistan'a bırakıldı. Azerbaycan ise Nahçivan`ın statüsü konusunda sınırlı bir güvence aldı. Zengezur anlaşmasının halk üzerindeki etkisi büyük bir hüsranla sonuçlandı. Halk kendi topraklarından birinin resmen kaybedildiğini ve bunun utanç verici olduğunu düşünüyorlardı.

 Azerbaycan Nahçivan arası koptu böylece Anadolu'daki Türklerle de arası kopmuş oldu. Sonucunda kendi bölgesine hapsedilmiş oldu.

 Günümüz de ise 2020`de başlatılan İkinci Karabağ savaşı ile Azerbaycan eski topraklarının çoğunu kazanmış zaferle birlikte Nahçivan ve Azerbaycan arasında doğrudan kara bağlantısını sağlayan zengezur koridorunu 2025`te imzalanan ABD, Azerbaycan ve Ermenistan zirvesinde konuşulup karara bağlanmıştır.            

Yeni Kaledonya'ya Bakış

Yeni Kaledonya'ya Bakış

 Güney Pasifik’te, Avustralya’nın doğusunda yer alır. Bağlı olduğu ülke Fransa (özerk bir Fransız kolektivitesi). Başkenti Nouméa. Resmi dili Fransızca (yerel diller de konuşulur). Nüfusu yaklaşık 270.000 kişi. Para birimi CFP Frangı (XPF). Kanak yerlileri, Avrupalılar (özellikle Fransızlar), Polinezyalılar, Endonezyalılar, Vietnamlılar ve diğer Asya toplulukları. 

 Kanak halkı, Melanezya kökenli olup kendi dillerini, danslarını, törenlerini ve toplumsal yapısını korur. Kanak toplumu geleneksel olarak totemizm ve klan sistemine dayalıdır. "Pilou" gibi geleneksel danslar, yerel kutlamalarda önemlidir. Ayrıca Polinezya etkileri de müzikte görülür. Fransız mutfağı, eğitim sistemi ve kamu yapıları ülkeye güçlü biçimde hâkimdir. Fransızca eğitim veren okullar yaygındır. Çoğunlukla Hristiyan (özellikle Katolik); ancak geleneksel inançlar da bazı topluluklarda hâlâ yaşatılmaktadır.

 Yeni Kaledonya’da ilk yerleşimler yaklaşık 3.000 yıl önce Lapita halkı tarafından yapıldı. Bu halk Pasifik'teki en eski denizcilik toplumlarından biriydi.

 1853 yılında Fransa tarafından ilhak edildi. 1864’ten itibaren ceza kolonisi olarak kullanıldı. On binlerce Fransız mahkûm buraya gönderildi. 19. yüzyıl sonlarında nikel madenciliği başladı ve hâlâ ülkenin ekonomisinin temelini oluşturur.

 1980’lerde, özellikle yerli Kanak halkı tarafından bağımsızlık talebi arttı. 1988’de çıkan iç çatışmalar “Ouvéa Krizi” ile doruğa ulaştı. 1998’de imzalanan Nouméa Anlaşması, Yeni Kaledonya’ya daha fazla özerklik verdi ve bağımsızlık referandumu sözü verildi. 2018, 2020 ve 2021 yıllarında üç bağımsızlık referandumu yapıldı. Her seferinde çoğunluk, Fransa ile kalma yönünde oy verdi.

 Fransa’ya bağlı kalsa da geniş bir özerklik alanına sahiptir. Kendi hükümeti, yerel yasaları ve parlamenter yapısı vardır. Ekonomi büyük ölçüde nikel madenlerine, turizme ve Fransa’dan gelen yardımlara dayanır. 2021 referandumu sonrası bağımsızlık meselesi hâlâ tartışmalı bir konu olmaya devam ediyor.

 Yeni Kaledonya, dünyadaki nikel rezervlerinin %25’ine sahiptir. Ülke topraklarında 20'den fazla yerli dil konuşulmaktadır. Sularında dünyanın en büyük ikinci mercan resif sistemi yer alır (UNESCO Dünya Mirası). Fransız Polinezyası’ndan farklı olarak Melanezya kültürü baskındır.

Mikronezya Federal Devletleri (FSM) – Genel Kültür ve Tarih

Mikronezya Federal Devletleri`ne Bakış

 Resmi adı, Mikronezya Federal Devletleri (Federated States of Micronesia). Başkenti, Palikir (Pohnpei adasında). Nüfusu, Yaklaşık 115.000. Dilleri ise İngilizce resmî olmak üzere, yerel diller olarak ise Chuukese, Pohnpeian, Kosraean, Yapese vb. Yönetim şekline bakarsak başkanlık tipi federal cumhuriyet. Para birimi ABD Doları (USD). Bağımsızlık günü 3 Kasım 1986 (ABD ile Serbest Ortaklık Anlaşması – Compact of Free Association). FSM, batı Pasifik'te yer alan ve dört büyük ada eyaletinden oluşan bir ada ülkesidir: Yap, Chuuk, Pohnpei ve Kosrae. Her eyaletin kendi dili, kültürü ve yönetim sistemi bulunur.

 Avustronezya kökenli göçmenler FSM adalarına ilk yerleşenlerdi. Özellikle Yap Adası, taş para sistemiyle (Rai taşları) ve güçlü geleneksel sistemleriyle ünlüdür.

 1520'lerde ilk olarak İspanyol kâşifler bölgeye ulaştı. 1886'da FSM adaları İspanya'nın sömürgesi oldu. 1899'da Almanya'ya satıldı. I. Dünya Savaşı sonrası Japonya, bölgeyi işgal etti ve Milletler Cemiyeti mandası olarak yönetti. II. Dünya Savaşı sırasında Japonya ile ABD arasında şiddetli çatışmalar yaşandı.

 1947’de, Birleşmiş Milletler bölgeyi ABD’nin himayesine verdi (Trust Territory of the Pacific Islands). 1979’da FSM, kendi anayasasını kabul etti. 1986’da ABD ile Compact of Free Association imzalandı ve FSM bağımsızlığını kazandı.

 Toplumlar genelde ada veya köy bazında örgütlenmiştir. Aile bağları, kabile ilişkileri ve yaşlılara saygı önemlidir. Bazı adalarda ataerkil, bazılarında anaerkil sistemler görülür.

 Mikronezyalılar, yıldızlara bakarak yön bulma konusunda dünyaca ünlüdür. Geleneksel kanolar hâlâ kullanılmaktadır.

 Her eyaletin kendi dili vardır. İngilizce, eğitim ve yönetimde ortak dildir. Dil, kültürel kimliğin çok önemli bir parçasıdır.

 Ahşap oymacılığı, dokuma, boncuk işleri, geleneksel dövmeler yaygındır. Yap Adası’ndaki Rai taşları, ekonomik ve sosyal statü sembolüdür.

 Nüfusun büyük çoğunluğu Hristiyandır (Katolik ve Protestan). Yerel geleneksel inançlar bazı bölgelerde hâlen izlenebilir.

 Volkanik ve mercan kökenli adalardan oluşur. Dalgıçlar için popüler merkezlerden biridir (özellikle Chuuk Lagünü, batık savaş gemileriyle ünlüdür). Yoğun yağmur ormanları, şelaleler ve zengin deniz yaşamı FSM’nin doğasını şekillendirir.

  Mikronezya Federal Devletleri ile ilgili ilginç bilgiler,

1. Yap Adası'ndaki taş paralar, boyutları birkaç metreden büyük olabilir ve ekonomik işlemlerde hâlâ sembolik olarak kullanılır.

2. Chuuk Lagünü, dünyanın en büyük savaş gemisi mezarlıklarından biridir.

3. FSM vatandaşları, ABD’de vizesiz yaşayabilir ve çalışabilir (Serbest Ortaklık Anlaşması sayesinde).

4. FSM, iklim değişikliğinden en çok etkilenen ülkelerden biridir (deniz seviyesi yükselmesi vb.).

5. 2023’te, FSM ilk kez Çin ile diplomatik ilişkilerini kesip Tayvan’a yönelmiştir.

6. Ülkenin her eyaletinde kendi anayasası ve hükümeti vardır.

7. Bazı adalarda kabile reisleri hâlâ toplumsal kararları yönlendirir.

8. FSM, Birleşmiş Milletler’e 1991’de üye oldu.