Jozip Broz Tito Kimdir

 Jozip Broz Tito Kimdir

Tito`nun bazı resimleri aşağıda verilmiştir.

 Jozip Broz yaygın olarak kullanılan adı ile Tito olarak bilinir. 1943`den 1980`deki ölümüne kadar ulusal liderliği çeşitli pozisyonlarında görev yapan bir Yugoslav komünist devrimci ve politikacı idi. 20. yüzyılın en dikkat çekici siyasi figürlerinden biridir. Yalnızca Yugoslavya`nın lideri değil aynı zamanda soğuk savaş sırasında doğu ve batı arasında farklı bir yol izlemiştir. Tito sıradan bir köylü çocuğundan boyut atlayıp Yugoslavya`nın uzun süreli başkanı ve bağlantısızlar hareketinin kurucusudur. Baktığımızda bu da Tito'nun ilginç hikayesinin bir örneğidir.

 Tito, 7 Mayıs 1892’de Habsburg İmparatorluğu’na bağlı olan bugünkü Hırvatistan’ın Kumrovec köyünde dünyaya geldi. Babası Hırvat, annesi ise Sloven kökenliydi. Fakir bir ailede büyüdüğü için erken yaşta çalışmaya başladı. Gençlik yıllarında çeşitli işlerde çalıştıktan sonra Birinci Dünya Savaşı’nda Avusturya-Macaristan ordusunda görev yaptı.

 1914’te Rusya cephesinde savaşa gönderilen Tito, kısa süre sonra yaralanarak Ruslara esir düştü. Rusya’daki sosyalist fikirlerle tanıştı ve Bolşevik Devrimi’nden etkilendi. 1920’de Yugoslavya’ya döndüğünde artık bir komünistti ve bu ideoloji, onun hayatındaki temel yol gösterici unsur oldu. 

 1920’lerin sonunda Tito, Yugoslavya Komünist Partisi’ne katıldı. Sendikal faaliyetler ve örgütlenme çalışmaları nedeniyle sık sık tutuklandı. 1930’larda Moskova’ya giderek Komintern’de görev yaptı ve  Sovyetler Birliği’nin desteğini kazandı. 

 İkinci Dünya Savaşı sırasında Tito’nun siyasi kariyerinde dönüm noktası yaşandı. 1941’de Nazi Almanyası Yugoslavya’yı işgal ettiğinde Tito, Yugoslavya Partizanları adı verilen direniş hareketinin lideri oldu. Bu hareket, Avrupa’daki en güçlü anti-faşist direniş örgütlerinden biri haline geldi. Tito’nun partizanları, Nazi işgaline de işbirlikçi Ustaşa ve Çetnik güçlerine karşı savaşarak halk desteğini kazandı.

 Savaşın ardından Tito, ülkenin kontrolünü büyük ölçüde elinde bulunduruyordu. 1945’te Yugoslavya resmen sosyalist bir federasyon haline geldi ve Tito da başbakan olarak göreve başladı. 1953’te cumhurbaşkanlığına seçildi. 

 Tito’nun kurduğu Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti, altı cumhuriyet (Sırbistan, Hırvatistan, Slovenya, Bosna-Hersek, Karadağ, Makedonya) ve iki özerk bölgeden oluşan bir federasyondu. Tito, bu çok uluslu yapıyı dengede tutmak için “kardeşlik ve birlik” politikası izledi. Bu politika, etnik gerilimlerin bir süreliğine bastırılmasını sağladı. 

 Tito’nun en dikkat çekici siyasi hamlesi, 1948’de Sovyetler Birliği lideri Stalin ile yollarını ayırması oldu. Stalin, Doğu Avrupa'daki bütün ülkeleri Moskova'ya bağlamak istiyordu. Ancak Tito, Yugoslavya’nın bağımsız bir yol izlemesi gerektiğini savundu. Tito-Stalin ayrılığı, Soğuk Savaş’ın erken döneminde önemli bir kırılma noktası oldu. 

 Sovyet baskısına rağmen Tito, Batı’dan ekonomik yardım alarak ülkesini ayakta tuttu. Bu bağımsız tavır, Yugoslavya’yı Doğu Bloku’ndaki diğer sosyalist ülkelerden ayırdı.

 1950’lerden itibaren Tito, Bağlantısızlar Hareketi’nin kurucularından biri olarak dünya sahnesine çıktı. Hindistan Başbakanı Nehru, Mısır Cumhurbaşkanı Nasır ve Endonezya lideri Sukarno ile birlikte hareket ederek, ne Batı Bloku’na ne de Doğu Bloku’na dahil olmayan ülkelerin bir araya gelmesini sağladı.

 Bağlantısızlar Hareketi, özellikle Asya, Afrika ve Latin Amerika’daki yeni bağımsız devletler için üçüncü bir yol sundu. Tito, bu hareketin önde gelen yüzlerinden biri olarak uluslararası saygınlık kazandı.

 Tito, ülke içinde karizmatik ve otoriter bir liderdi. Muhalefete fazla izin vermedi ve tek parti sistemi uzun yıllar sürdü. Yugoslavya ekonomisinde Sovyet tarzı merkeziyetçilikten farklı olarak “öz yönetim sosyalizmi” adı verilen bir model uygulandı. İşçilerin işletmeler üzerinde söz sahibi olduğu bu sistem, bir süreliğine ekonomik büyüme sağladı.

 Tito’nun en büyük başarısı, çok farklı etnik kökenlere sahip Yugoslav halklarını bir arada tutabilmesiydi. Onun ölümü sonrası bir daha aynı istikrar sağlanamadı ve Yugoslavya dağılma evresine doğru girmiş oldu. 

 Tito, 1970’lerde sağlığı bozulmaya başlamasına rağmen görevini sürdürdü. 4 Mayıs 1980’de Ljubljana’da hayatını kaybettiğinde, hem Doğu hem Batı dünyasından birçok lider cenazesine katıldı. Bu, dönemin en geniş katılımlı devlet törenlerinden biri oldu.

 Tito’nun ölümü, Yugoslavya için yeni bir dönemin başlangıcıydı. Onun otoritesi olmadan federasyon içindeki milliyetçi gerilimler hızla yükseldi. 1990’larda Yugoslavya’nın parçalanması ve savaşlar, Tito döneminde ertelenen sorunların patlak vermesi olarak yorumlandı.

  Josip Broz Tito, 20. yüzyılın en ilginç liderlerinden biri olarak tarihe geçti. Bir yandan bağımsızlıkçı çizgisiyle Sovyetler’e kafa tutan, diğer yandan Batı’ya da tamamen teslim olmayan bir liderdi. “Titoizm” olarak bilinen politik çizgi, Soğuk Savaş dünyasında üçüncü bir yol arayışının sembolü oldu.

  Tito’nun mirası bugün hâlâ tartışmalıdır: Kimileri onu halkları bir arada tutan karizmatik bir lider olarak överken, kimileri otoriter yöntemlerini eleştirir. Ancak tartışmasız gerçek şu ki, Tito’nun adı, hem Yugoslavya’nın hem de 20. yüzyıl dünya tarihinin vazgeçilmez figürlerinden biri olarak kalmaya devam ediyor.

Bilge Tonyukuk ve Bilinmeyenler

 Bilge Tonyukuk ve Bilinmeyenler

 Tonyukuk asıl manası ile "Tün  Yokuk" yani baş vezir, ilk vezir anlamına gelmektedir. Halktan olup hakandan iki derece aşağıda kişilere verilen bir unvandır. Kısacası hem Tonyukuk doğru bir telaffuzdur. Tünyukuk da doğru bir telaffuzdur. Tonyukuk daha sadeleşmiş halidir.

 Tonyukuk adı bilinen ilk Türk yazar ve tarihçidir. Tonyukuk İkinci Göktürk Devleti`nin kurucusu İlteriş Kutluğ Han, Kapagan Han, Böğü Han ve Bilge Kağan olmak üzere dört Türk hükümdarına baş vezirlik yapmış, bazı savaşlara baş kumandanlık sıfatıyla katılarak bu savaşların kazanılmasında büyük vazife görmüş, meclis başkanlıklarını yürütmüşlerdir.

  Halkın arasından çıkmış bir vezir olarak hem kağanın hem halkın yanında olup, Türk töresine uygun hareket etmeye çalışmış ve alimlik gibi meziyetlerinin bulunması Tonyukuk`u  İkinci Göktürk Devleti`nin vazgeçilmez veziri yapmıştır. Bu kabiliyetlerinden dolayı "bilge" unvanının sahibidir.

  Tonyukuk yazıtı 720-725 senelerinde Tonyukuk`un kendisi tarafından dikilmiştir. Bu yazıtta, türklerin savaş stratejileri, bağımsızlık mücadelesi için verilen savaşlar, Bilge Tonyukuk`un Türk milleti için verdiği mücadeleler göze çarpmaktadır.

   Kısaca özetlersek Tonyukuk İkinci Göktürk Devleti`nin kuruluşunda da önemli fayda göstermiş dört tane hükümdara hizmet etmiş o dönemin kurtarıcısı ve en önemli figürüdür. Ayrıca tarihçi, aydın, devlet adamı ve baş komutan olarak verdiği değerli hizmetlerden dolayı "bilge" unvanını almıştır. İkinci Göktürk Devleti ve önceki bilgileri bize ayrıntılı bir şekilde sunmaktadır. 

Josef Stalin: Sovyetler’in Katı Lideri

 Josef Stalin: Sovyetler’in Katı Lideri

 Josef Vissarionoviç Stalin, 1878 yılında Gürcistan’ın Gori kasabasında dünyaya geldi. Asıl adı “İosif Cugaşvili” olan Stalin, genç yaşta devrimci fikirlerle tanıştı. Marksist hareketin etkisiyle Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi’ne katıldı ve kısa süre içinde “Stalin” yani “çelik adam” lakabını benimsedi. Bu isim, onun kişiliğini ve ileride üstleneceği katı liderliği sembolize ediyordu.

 Stalin ilk olarak yine 1917 de olan Şubat devrimine biraz gecikmeli olarak Sibirya'daki sürgünden kaçarak katılmıştır. Asıl olarak Ekim devriminde etkin rol oynamıştır. Lenin’in ölümünün ardından, parti içindeki güç mücadelesinde rakiplerini birer birer saf dışı bırakarak 1924’ten itibaren Sovyetler Birliği’nin fiili lideri konumuna geldi. Özellikle Troçki’yi tasfiye etmesi, onun siyasi manevra kabiliyetini ve sert tutumunu ortaya koydu.

 Liderliğinin ilk yıllarında Sovyetler’i hızlı bir şekilde sanayileştirme ve modernleştirme hedefiyle beş yıllık planları devreye soktu. Ağır sanayi, demir yolları ve üretim tesisleri kurup ekonomiyi ayağı kaldırmaya çalışmıştır. Ancak bu süreç, tarımın kolektifleştirilmesiyle birleşince büyük bir kıtlığa yol açtı. Özellikle Ukrayna’da yaşanan Holodomor felaketi, milyonlarca insanın ölümüne sebep oldu. Stalin’in ekonomik politikaları Sovyetler’i güçlü bir sanayi devleti haline getirirken, aynı zamanda ağır insani kayıplar doğurdu.

 1930’lu yıllarda Stalin, iktidarını pekiştirmek için geniş çaplı tasfiyeler başlattı. Parti kadroları, ordu komutanları ve hatta sıradan vatandaşlar “karşı devrimci” olmakla suçlanarak ya idam edildi ya da Sibirya’daki çalışma kamplarına gönderildi. Bu dönem, tarihe Büyük Temizlik olarak geçti. Stalin, korku ve baskı yoluyla ülkeyi yönetirken, halk üzerinde mutlak bir kontrol kurdu. Bunun sonucunu 2. dünya savaşında çok ağır bir şekilde yaşayacaklardı. Orduları yönetecek bir kişi bile bulamayıp askerlikten atılan generalleri tekrar göreve çağırdı.

 İkinci Dünya Savaşı’nda Stalin, Sovyetler Birliği’ni Nazi Almanyası’na karşı zafere taşıdı. 1941’de Alman işgaline uğrayan Sovyet toprakları büyük kayıplar verse de, Stalingrad Muharebesi’nden itibaren savaşın seyri değişti. Sovyet ordusu Berlin’e kadar ilerledi ve 1945’te Almanya’nın teslim olmasıyla birlikte Sovyetler Birliği, dünya siyasetinde bir süper güç haline geldi.

 Savaş sonrası dönemde Stalin, Doğu Avrupa’da Sovyet etkisini genişletti ve Soğuk Savaş’ın temellerini attı. Komünist rejimler Doğu Bloku’nda iktidara gelirken, Batı ile gerginlik arttı. Stalin’in yönetim tarzı, hem içeride baskıcı bir düzeni sürdürdü hem de dış politikada agresif bir tavır sergiledi.

 Stalin, 1953 yılında öldüğünde ardında hem büyük bir sanayi ve askeri güç bırakmış hem de milyonlarca insanın acı çektiği otoriter bir miras bırakmıştı. Onun adı, tarihte tartışmalı bir figür olarak anılır: Kimileri onu faşizmi yenen lider ve modernleşmenin mimarı görürken, kimileri ise insanlık tarihinin en sert diktatörlerinden biri olarak değerlendirir.

 Stalin’in hayatı, güç ve otoritenin bir ülkenin kaderini nasıl şekillendirebileceğini gösteren çarpıcı bir örnektir. Korkudan çoğu kişiyi ortadan kaldırdı ama sonunda hayat onu yendi.