Truva Hangi Ülkeye Bağlıydı?

Efsanenin Gerçek Coğrafyası

Antik çağın gizemli şehirlerinden biri olan Truva ya da bilinen diğer adıyla Troya, Homeros’un destanlarında adı geçen, kahramanlık ve yıkımla anılan kadim bir kenttir. Tarihsel, arkeolojik ve mitolojik boyutlarıyla yüzyıllardır insanlığın ilgisini çeken bu şehir hakkında en sık sorulan sorulardan biri şudur: Truva hangi ülkeye bağlıydı? Bugün nerede bulunur? Ve hangi uygarlığın parçasıydı?

Bu yazıda, Truva’nın coğrafi konumundan siyasi tarihine, mitolojik anlatılardan arkeolojik bulgulara kadar kapsamlı bir bakış sunarak, bu kadim kent hakkındaki bilinmezlikleri aydınlatmaya çalışacağım. 

Truva Nerede Kuruldu?

Truva antik kenti, günümüz Türkiye’sinin Çanakkale iline bağlı Tevfikiye Köyü yakınlarında, Kaz Dağları’nın (eski adıyla İda Dağı) eteklerinde yer alır. Truva’nın kurulduğu bölge Hisarlık Tepesi olarak adlandırılır. Bu alan, Anadolu ile Ege dünyasının birleştiği stratejik bir noktada yer almakta ve tarihin erken dönemlerinden itibaren kültürel, ticari ve askeri açıdan büyük öneme sahip bir yerde kalması nedeniyle Milusa Krallığı'nın denize açılan kapısıdır.

Coğrafi Önemi

Truva, Dardanel Boğazı'na (eski adıyla Hellespontos) yakın bir mevkide kurulduğu için deniz ticaret yollarının denetimi açısından büyük avantaj sağlamaktaydı. Bu nedenle, tarih boyunca hem Anadolu hem de Ege medeniyetleri için önemli bir rekabet alanı olmuştur. Truva'nın bulunduğu yer, Anadolu ile Balkanlar arasında bir köprü işlevi görüyordu. Bu da şehrin hem zenginleşmesine hem de sık sık hedef haline gelmesine neden oldu.

Truva Hangi Ülkeye Bağlıydı?

Truva, bugünkü modern anlamda bir "ülkeye" bağlı değildi. Ancak ait olduğu dönem itibariyle belirli siyasi ve kültürel yapılara dahildi. Truva'nın tarih boyunca bağlı olduğu yapıları şu başlıklar altında değerlendirebiliriz:

Yerel Bir Anadolu Krallığı: Wilusa

Hitit tabletlerinde geçen Wilusa adlı krallığın, arkeolojik olarak Troya ile aynı yere denk geldiği konusunda bilim dünyasında geniş bir uzlaşı vardır. Bu durumda Truva, M.Ö. 2. binyılda Anadolu’daki yerel krallıklardan biri olan Wilusa Krallığı'nın başkentiydi. Wilusa, Batı Anadolu’da yer almakta olup, diğer Anadolu beylikleri ve krallıklarıyla ticaret ve savaş ilişkileri içindeydi.

Hitit İmparatorluğu’nun Etki Alanı

Wilusa Krallığı, Hitit İmparatorluğu’nun doğrudan denetiminde olmasa da onun etkisi altındaydı. Hitit tabletlerinde geçen “Alaksandu’nun Antlaşması” adlı belge, Hitit kralı Muwatalli ile Wilusa kralı Alaksandu arasında yapılan bir antlaşmayı anlatır. Bu belgeye göre, Truva kralı Hitit kralına bağlılığını bildirmiştir. Bu da Wilusa’nın yani Truva’nın bir çeşit vasal devlet (bağlı krallık) olduğunu gösterir.

Bu belgeler, Truva’nın M.Ö. 13. yüzyılda Hitit İmparatorluğu’nun etki alanında bulunan bağımsız bir şehir devleti olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla, o dönemin koşullarına göre Truva, Anadolu’daki en güçlü siyasi oluşum olan Hititler ile diplomatik bağlara sahip, yerel ama önemli bir güçtü.

Mitolojik Ege Dünyasındaki Yeri

Yunan mitolojisinde Truva, Ege dünyasına ait kahramanların hedefi olan bir şehir olarak geçer. Homeros’un İlyada Destanı, Truva Savaşı’nı anlatır ve bu savaşın Yunan kent devletleri ile Truva arasında gerçekleştiğini söyler. Ancak bu anlatım tarihsel değil, mitolojik bir temele dayanır.

Mitolojiye göre Truva kralı Priamos’un oğlu Paris, Sparta Kraliçesi Helen’i kaçırınca, Yunan kentleri birleşerek Truva’ya savaş açar. Bu mitolojik anlatımda Truva, Yunanlılardan farklı ve düşman bir kültür olarak tasvir edilir.

Arkeolojik Bulgular: Truva Kaç Katmandan Oluşur?

Arkeolojik kazılar Truva’nın tarihsel gelişimini gözler önüne sermiştir. Heinrich Schliemann tarafından 19. yüzyılda başlatılan kazılar, Truva’nın tek bir dönemden ibaret olmadığını, aksine birbirinin üzerine inşa edilmiş 9 farklı katmandan oluştuğunu ortaya koymuştur. Bu katmanlar içinde özellikle Truva VI ve Truva VII, Homeros’un bahsettiği Truva Savaşı dönemiyle ilişkilendirilmiştir.

Truva Katmanları:

Truva I–V: M.Ö. 3000–1900 yılları arası. Erken Tunç Çağı dönemine aittir. Yerel bir köyden gelişmiş bir kente dönüşüm süreci yaşanır.

Truva VI–VII: M.Ö. 1700–1100. Büyük surlarla çevrili, gelişmiş bir şehir. Bu katmanlarda yangın ve yıkım izleri görülür. Homeros’un anlattığı savaş bu dönemle eşleştirilir.

Truva VIII–IX: M.Ö. 700’den Roma dönemine kadar olan dönem. Bu dönemlerde Truva, Roma İmparatorluğu'nun etkisine girer.

Roma Döneminde Truva

Roma İmparatorluğu döneminde Truva yeniden önem kazanmıştır. Romalılar, kendilerini Truva kahramanlarının soyundan geldiğine inandıkları için bu kente büyük saygı gösterirlerdi. Özellikle Jül Sezar ve Augustus, Troya’yı kutsal bir ataları diyarı olarak görmüş ve buraya yatırımlar yapmıştır.

Bu bağlamda, Truva Roma döneminde Troas Bölgesi’nin bir parçası olarak kabul edilir. Bu da Anadolu’nun Roma İmparatorluğu sınırları içinde yer aldığını gösterir. Yani bu dönemde Truva, Roma İmparatorluğu’na bağlı bir Anadolu şehriydi.

Günümüzde Truva Nerede?

Bugün Truva, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde, Çanakkale ili Tevfikiye Köyü yakınlarında yer almaktadır. 1998 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınan Truva, arkeolojik bir ören yeri ve aynı zamanda turistik bir merkezdir.

Truva’nın bağlı olduğu ülke, günümüz siyasi haritasına göre Türkiye’dir. Ancak tarihsel süreç içinde farklı siyasal yapılar içinde yer almıştır:

Tunç Çağı'nda bağımsız bir kent devleti (Wilusa)

Hititler’in egemenlik alanında yer alan bir vasal krallık

Roma döneminde Troas bölgesine bağlı bir şehir

Osmanlı döneminde göz ardı edilen bir harabe

Cumhuriyet döneminde koruma altına alınmış tarihi bir miras

Sonuç: Truva'nın Gerçek Kimliği

Truva'nın "hangi ülkeye bağlı olduğu" sorusu, zaman ve bağlama göre farklı yanıtlar alabilir. Antik çağlarda modern ulus devletler olmadığı için Truva, bugünkü anlamda bir ülkeye değil, çeşitli siyasi ve kültürel yapılara bağlıydı:

M.Ö. 2. binyılda Wilusa adıyla yerel bir krallıktı.

Hititler’le diplomatik ilişkiler kurarak bağlı devlet statüsü taşıdı.

Roma döneminde Troas bölgesi içinde bir şehir olarak Roma’ya bağlandı.

Bugün ise Truva, Türkiye Cumhuriyeti topraklarında yer alan kültürel bir mirastır.

Efsaneleri, tarihi, kazıları ve kültürel mirasıyla Truva, yalnızca bir ülkeye değil, tüm insanlığa ait bir geçmişin sembolüdür.

Kaynakça

1. Akurgal, Ekrem. Anadolu Uygarlıkları. Ankara: TÜBİTAK Yayınları, 1998.

2. Bryce, Trevor. Hititler ve Anadolu Uygarlıkları. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 2007.

3. Şahin, Mustafa. "Troya Kazıları ve Önemi." Türk Arkeoloji Dergisi, Cilt 10, Sayı 1, 2001, s. 55–73.

4. Bilgin, Tuncer. Truva'nın Gerçek Hikayesi. İstanbul: Alfa Yayınları, 2014.

5. Ekinci, Ekrem. “Truva Nerede ve Hangi Uygarlığa Aitti?” Derin Tarih Dergisi, Sayı 85, 2018.

6. Korfmann, Manfred Osman. Troia: Bir Uygarlığın Keşfi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2006.

7. Kültür ve Turizm Bakanlığı. “Truva Antik Kenti.” https://kvmgm.ktb.gov.tr (Erişim Tarihi: Mayıs 2025).

8. Çetin, Cemal. “Wilusa ve Truva Arasındaki Bağlantı.” Anadolu Arkeolojisi Dergisi, Cilt 5, 2017, s. 21–40.

9. Ünver, Rüstem. Mitoloji: Yunan ve Roma Tanrıları, Kahramanları. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2005.

10. UNESCO. “Archaeological Site of Troy.” https://whc.unesco.org/en/list/849 (Erişim Tarihi: Mayıs 2025).