Mir Cafer Bağırov
Mir Cafer Bağırov, Sovyetler Birliği döneminde Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin liderlerinden biri olarak öne çıkan, etkisi büyük ama bir o kadar da tartışmalı bir siyasetçiydi. 1896 yılında Bakü yakınlarındaki Quba bölgesinde doğan Bağırov, mütevazı bir aileden geliyordu. Genç yaşlarda Bolşevik Parti'ye katılarak devrimci faaliyetlerde bulundu. 1920’li yıllarda Azerbaycan’da Sovyet rejiminin kurulmasında aktif rol aldı.
1933 yılında Azerbaycan Komünist Partisi’nin Birinci Sekreteri olmuştur. Bağırov, bu görevini yaklaşık yirmi yıl sürdürmüştür. Sovyet Azerbaycan’ında önemli bir güç haline gelmiştir. Bu dönem, Stalin’in iktidarını pekiştirdiği ve "Büyük Temizlik" operasyonlarının yürütüldüğü yıllarla örtüşmektedir. Bağırov, Stalin’in sıkı bir destekçisi olarak biliniyordu ve onun politikalarını sadakatle uyguladı. Bu nedenle özellikle 1937-1938 yıllarında Azerbaycan’da binlerce entelektüel, asker ve parti mensubu “halk düşmanı” suçlamasıyla tutuklandı ve sonrasında da idam edildi.
Bağırov’un en tartışmalı icraatlarından biri de bu baskı politikalarının yerel düzeyde uygulayıcısı olmuş olmasıdır. Bir sürü Azerbaycanlı Entelektüel, asker ve siyasetçi yakalandı ve idam edildi yada Sibirya`ya sürgün edildi. Kimi tarihçilere göre, merkezi Moskova’dan gelen emirleri sadece yerine getiriyordu; ancak diğerlerine göre, bu baskı döneminde inisiyatif kullanarak kendi iktidarını da pekiştirmeye çalıştı. Özellikle Azerbaycan milli kimliğini öne çıkarmaya çalışan aydınlara karşı sert tavırlar sergilemesi, onu uzun yıllar boyunca olumsuz bir figür haline getirmiştir.
Ancak Bağırov’un yönetimi sadece baskılarla sınırlı değildi. Onun döneminde Azerbaycan'da sanayi, eğitim ve şehirleşme alanlarında önemli gelişmeler yaşandı. Bakü’nün sanayi merkezi haline gelmesi, petrol üretiminin artırılması, demiryolu ağlarının genişletilmesi ve Sovyet eğitim sisteminin kökleştirilmesi gibi icraatlar da onun döneminde gerçekleşti. II. Dünya Savaşı yıllarında Azerbaycan’ın savaş ekonomisine katkısı büyük olmuş, Bakü petrolü Sovyet zaferinde kritik rol oynamıştır.
Stalin’in 1953’te ölümünden sonra başlayan "destalinizasyon" süreci, Bağırov’un sonunu getirdi. Nikita Kruşçev’in öncülüğünde Stalin dönemi yöneticilerine yönelik temizlik başladığında, Bağırov da görevden alınmış ve o döneme ait hiç bir yönetici veya slogan dahil bırakmamıştır. 1956 yılında tutuklandı ve 1956'nın sonlarına doğru idam edildi. Resmi suçlamalar arasında yolsuzluk, yetkiyi kötüye kullanma ve yasa dışı idam kararları yer almaktaydı.
Bugün Mir Cafer Bağırov, Azerbaycan tarihinde hem modernleşme adımlarının uygulayıcısı hem de siyasi baskının sembolü olarak hatırlanır. Onun mirası, Sovyet dönemi Azerbaycan tarihinin anlaşılmasında kritik bir figür olarak değerlendirilmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder