Lüleburgaz Kongresi ve Konuşulan Maddeler

Lüleburgaz Kongresi ve Konuşulan Maddeler

 

Türk Kurtuluş Savaşı yıllarında, Anadolu’da olduğu kadar Trakya'da da halk örgütlenmeleri ve direniş hareketleri ortaya çıkmıştır. Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasıyla birlikte Osmanlı Devleti fiilen işgal altına girmiş, Trakya da Yunanistan’ın genişleme hedefleri arasına dahil edilmiştir. İşte bu süreçte Trakya halkı, kendi geleceğini belirlemek için çeşitli kongreler düzenlemiş ve bu kongrelerde bağımsızlık mücadelesine yön verecek kararlar almıştır. Bu kongrelerden biri de Lüleburgaz Kongresi’dir. Trakya'daki diğer kongre de Edirne'de yaşandı. 

 Birinci Dünya Savaşı’nın Osmanlı daha kaybetmeden aleyhinde sonuçlanması, Türk topraklarını paylaşma planlarını hızlandırdı. 1919 yılında İzmir’in işgaliyle birlikte Anadolu’nun yanı sıra Trakya da tehlike altına girdi. Yunanistan, Megali İdea doğrultusunda Batı Trakya’yı, ardından Doğu Trakya’yı da ele geçirmek istiyordu. Bu gelişmeler karşısında Osmanlı batı topraklarını savunmak üzere Türk aydınları, siyasetçiler ve halk önderleri örgütlenme yoluna gitti.

 İlk olarak Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kuruldu. Cemiyetin amacı, Trakya’nın Türk kimliğini korumak, işgale karşı çıkmak ve gerekirse bağımsız bir Türk devleti kurmaktı. Bu cemiyetin faaliyetleri kapsamında 1918–1920 yılları arasında Edirne, Lüleburgaz, Tekirdağ ve İstanbul’da çeşitli kongreler düzenlendi.

 Lüleburgaz Kongresi, bu bağlamda Trakya’lı Türk nüfusunun bağımsızlık mücadelesinde dönüm noktası kabul edilen toplantılardan biridir.

 Kongre, 31 Ekim – 2 Kasım 1922 tarihleri arasında Lüleburgaz’da yapıldı. Trakya’nın çeşitli şehirlerinden temsilciler katıldı. Delegeler arasında dönemin önemli isimleri bulunmaktaydı: Edirne milletvekilleri, Trakya-Paşaeli Cemiyeti yöneticileri, din adamları ve yerel eşraf. Kongre, halkın desteğiyle geniş bir katılımla gerçekleşti.

 Kongrenin yapılmasındaki en önemli sebepleri arasında, Yunan işgaline karşı Trakya’nın tutumunu belirlemek, İstanbul hükümetinin pasif politikasına karşı alternatif çözümler geliştirmek, Trakya’nın geleceğini uluslararası platformda savunacak bir irade ortaya koymak.

 Kongrede görüşülen başlıca konular şunlardı:

 Trakya`nın savunulması bu kongrede öncelikle Trakya’nın Türk kimliği vurgulandı. Yunanistan’ın işgaline karşı, Trakya’nın Osmanlı ve Türk milletiyle birlikte yaşama iradesi net şekilde ifade edildi. Bu amaçla savunma komiteleri kurulması kararlaştırıldı.

  Bağımsızlık seçeneği, Eğer İstanbul hükümeti Trakya’yı koruyamazsa, gerekirse Trakya’da bağımsız bir cumhuriyet kurulabileceği gündeme geldi. Bu düşünce, Trakya-Paşaeli Cemiyeti’nin daha önceki toplantılarında da dile getirilmişti. Ancak çoğunluk, Anadolu’da Mustafa Kemal Paşa’nın önderliğinde başlayan Millî Mücadele ile ortak hareket edilmesi gerektiğini savundu.

 İstanbul Hükümeti’ne güvensizlik, Kongrede İstanbul hükümetinin izlediği teslimiyetçi politika eleştirildi. Özellikle Damat Ferit Paşa hükümetlerinin işgallere ses çıkarmaması büyük tepki topladı. Trakya’nın geleceğinin sadece İstanbul’a bırakılmaması gerektiği vurgulandı.

 Askerî teşkilatlanma, Kongrede, Trakya’nın her şehrinde direniş birlikleri kurulması kararı alındı. Gönüllülerden oluşacak bu birlikler, işgale karşı mücadelede etkin rol oynayacaktı. Ayrıca Anadolu’daki Kuvâ-yi Milliye hareketiyle işbirliği yapılması gerektiği dile getirildi.

 Uluslararası kamuoyu, Trakya’nın Türk yurdu olduğunu göstermek amacıyla uluslararası basına ve devletlere bildiri gönderilmesi kararlaştırıldı. Böylece Paris Barış Konferansı ve benzeri toplantılarda Trakya’nın sesini duyurmak amaçlandı.

 Eğitim ve kültür konuları, Kongrede yalnızca askerî ve siyasî meseleler değil, kültürel konular da ele alındı. Türk kimliğini korumak için Trakya’da Türkçe eğitim veren okulların desteklenmesi, millî bilincin güçlendirilmesi üzerinde duruldu.

 Lüleburgaz Kongresi'nin sonuçları, Trakya halkının kararlı direnişini ortaya koyması bakımından büyük önem taşır. Kongre sonucunda:

 Trakya’nın Türk yurdu olduğu ve hiçbir şekilde Yunanistan’a bırakılmayacağı ilan edildi.

 İşgale karşı gerekirse bağımsızlık mücadelesi verileceği vurgulandı.

 Trakya’nın Anadolu’daki Millî Mücadele hareketiyle koordineli çalışması benimsendi.

 Trakya-Paşaeli Cemiyeti’nin çalışmaları güçlendirildi.

 Bu kararlar, ilerleyen dönemde Trakya’nın Millî Mücadele’ye katılmasında belirleyici rol oynamıştır.

 Her ne kadar Trakya’da bağımsız bir devlet fikri gündeme gelse de, Lüleburgaz Kongresi’nde alınan kararlar Anadolu’daki hareketle birleşmeyi kolaylaştırmıştır. Mustafa Kemal Paşa, Trakya’daki örgütlenmeleri yakından takip etmiş ve onların desteğini almayı başarmıştır. Özellikle Sakarya Meydan Muharebesi ve Büyük Taarruz sonrasında Trakya’nın kurtuluşu için verilen mücadelede, bu kongrede ortaya konan irade büyük bir dayanak olmuştur.

 1922 sonlarında Mudanya Ateşkes Antlaşması’nın imzalanmasıyla Doğu Trakya savaşsız şekilde Türk topraklarına katılmıştır. Bu gelişme, Lüleburgaz Kongresi’nde verilen sözlerin hayata geçtiğini göstermektedir. 

 Lüleburgaz Kongresi, yalnızca bir bölgesel toplantı olmanın ötesinde, Türk halkının işgale karşı ortak iradesini temsil eden bir kongredir. Burada alınan kararlar, hem Trakya halkının bağımsızlık konusundaki kararlılığını ortaya koymuş, hem de Anadolu’daki Millî Mücadele ile bütünleşmeyi sağlamıştır.

 Bugün Lüleburgaz Kongresi, Trakya’nın vatan toprakları içindeki yeri bu kongrede alınan cesur kararlarla pekişmektedir. Ama fazla bilinmemekle beraber Türk Milli Mücadelesinde önemli bir dönüm noktası olarak dikkate alınmaktadır. 

 Sonucunda, Lüleburgaz Kongresi, Millî Mücadele yıllarında Trakya halkının vatanseverlik ruhunu ve direniş iradesini ortaya koymuş; alınan kararlarla işgale karşı topyekûn mücadelenin temel taşlarından biri olmuştur. Konuşulan maddeler, Trakya Türkleri'nin kaderini belirlemiş ve ulusal bağımsızlık yolunda önemli bir adım teşkil etti.