Giriş
Sokrates MÖ 469 - MÖ 399 yılları arasında yaşamış olan ve Batı Felsefesinin kurucusu olarak biliniyor. Efsanevi bir Antik Yunan filozofudur. Atina`da sade bir yaşam sürmüş ama arkasında yazılı bir eser bırakmamıştır. Dünya görüşünü ve felsefesini diyalog yoluyla yaymıştır. Onun hakkında bilgiler, en başta öğrencisi Platon ve diğer çağdaşları`nın eserleri aracılığı ile günümüze ulaşmıştır. Sokrates doğayı incelemeyi bir kenara bırakarak felsefenin odağını insan, etik ve ahlak konularına kaydırmasıyla felsefe tarihinde yeni bir dönemi başlatmıştır. Bu neden, felsefe tarihi onun ölümünden önce ve sonra olmak üzere ikiye ayrılır.
Sokratik Yöntem [Diyalektik] ve "Kendini Bil" İlkesi
Sokrates`in düşünce dünyasına kazandırdığı en önemli miras, sokratik yöntem veya diyalektik olarak bilinen soru-cevap üzerine kurulu sorgulama tekniğidir. Filozof bu yöntemde karşısındakine sorular sorarak onun kendi bilgisizliğini fark etmesini ve doğru bilgiye akıl yürütmesini hedefler. Sokrates`e göre, hakiki bilgi doğuştan her insanın aklında mevcuttur ve bu yöntem bilginin "doğurtulması" [maieutik] işlevini görür.
Onun felsefesinin temelini oluşturan o meşhur sözlerinden biri "Biliyorum ki hiçbir şey bilmiyorum" sözüdür. Bu ifade bilgiye dair derin bir bilinçsizliği ve sürekli kendini sorgulama anlayışını yansıtır. Sokrates bilgeliğin başlangıcının kişinin kendi cehaletinin farkında olmasından geçtiğini savunmuştur. Bu bilinç, aynınzamanda "Kendini Bil" ilkesinin de anahtarıdır. Çünkü sorgulanmamış bir hayatın yaşanmaya değmeyeceğini öne sürmüştür.
Ahlak Felsefesi: Bilgi ve Erdemin Birliği
Sokrates, ahlak felsefesinin (Değer Öğretisi) kurucusu olarak kabul edilir. Onun ahlak görüşüne göre ana teması bilgi ve erdem arasındaki sıkı bağdır. Sokrates'e göre:
1) Erdem, Bilgidir: Erdem, doğru bilgiye sahip olmakla elde edilir.
2) Kimse Bilerek Kötülük Yapmaz: İnsan özü itibarıyla iyidir. Kötü eylemlerin temel nedeni, iyinin ne olduğu konusundaki bilgisizlikten kaynaklanır. Bir kişi, gerçek doğru bilgiye ulaştığında, otomatik olarak erdemli davranacaktır.
Sokrates'in ahlak öğretisi, insan eylemlerinin en son hedefinin ve en yüksek iyi'nin mutluluk (eudaimonia) olduğu düşüncesine dayanır. Mutluluğa ulaşmanın yolu ise erdemli bir yaşam sürmekten geçer.
Sokrates'in Sonu
Sokrates, Atina gençliğini yozlaştırmak ve devletin kabul ettiği tanrılara inanmamak ("dinsizlik") suçlamalarıyla yargılanmış ve M.Ö. 399 yılında ölüme mahkum edilmiştir. İdam cezası, baldıran zehri içilerek infaz edilmiştir. Kaçma tekliflerini reddederek yasalara ve ahlaki inançlarına sadık kalması, onu felsefe ve adalet tarihinde ideal filozof ve düşünce özgürlüğünün savunucusu olarak anılmasını sağlamıştır. Sokrates’in yaşamı ve ölümü, Batı felsefesini derinden etkilemiş ve onun öğretileri yüzyıllardır ilham vermeye devam etmiştir.
Anahtar Kelimeler: Sokrates kimdir?, Sokrates düşünceleri, Sokrates'in idamı, Sokrates'in ölümü.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder