Giriş
Platon MÖ 428-MÖ 347 yılları arasında yaşamış, Antik Yunan filozofudur. Asıl adı Aristoklestir. Ama geniş omuzlu olması sebebi ile "geniş" anlamına gelen platon adı ile anılmıştır. Hocası Sokrates`in idamı Platonu derinden etkilenmiştir. Hocasının düşüncelerini yazıya dökmüş ve kendi özgün felsefe sistemini kurmuştur.
Platon`un Temel Felsefesi: İdealar Kuramı
Platon`un felsefesinin temel taşı, idealar kuramıdır. Bu kuram gerçekliğin ikiye ayrıldığını savunur:
1] Duygusal Dünya: Değişken, geçici ve duygularımızla algıladığımız dünyadır. Platon`a göre bu dünya, gerçekliğin yalnızca bir yansımasıdır.
2] İdealar Dünyası: Değişmez, edebi ve kusursuz İdeaların [formlar] bulunduğu asıl gerçekliktir. Güzellik, adalet, iyilik gibi örnekleri bu idealardan pay alarak var olur.
Platon, bu durumu ünlü Mağara Alegorisi ile açıklar. Mağaradaki topluluklar gerçek sandıkları gölgeleri izlerken, mağaranın dışı [idealar dünyası] asıl gerçekliği temsil eder. Bu gerçekliğe ulaşabilen kişi ise filozoftur.
Bilgi ve Ruh Anlayışı
Platon`a göre gerçek bilgi [episteme], duyusal dünyadan değil, sadece akıl yoluyla değil, sadece akıl yoluyla kavranabilen İdealar Dünyası`ndan elde edilir. Duyularla edinilen bilgi ise sadece sanıdan [doxa] ibarettir.
Platon için ruh ölümsüzdür ve idealar dünyasına aittir. İnsan doğmadan önce ideaları görmüş, ancak bedene girmesiyle unutmuştur. Bu nedenle öğrenme, aslında ruhun ideaları hatırlamasıdır [anamnesis]. Ruh, akıl, irade ve arzu olmak üzere üç kısımdan oluşur ve gerçek erdem bu kısımların uyum içinde çalışmasıyla sağlanır:
1] Akıl: Bilgelik [yöneticiler]
2] İrade: Cesaret [koruyucular\askerler]
3] Arzu: Ölçülülük [üreticiler\işçiler]
İdeal Devlet ve Siyaset Felsefesi
Platon`un en önemli eseri olan "Devlet" adlı kitabında adil ve ideal bir toplumun nasıl kurulacağını inceler. Ona göre, devleti yönetecek olanlar, ideaların bilgisine ulaşmış, erdemli ve bencil olmayan Filozof Krallar olmalıdır. Çünkü sadece onlar, toplum için en iyi kararları alabilecek bilgiye ve ahlaki yetkinliğe sahiptirler. Bu, onun siyaset felsefesinin en çok tartışılan yönlerinden biridir.
Platon`un Mirası
Batı düşüncesinin temelini atan Platon. Felsefesinin, matematik, bilim ve sanat üzerindeki etkisi günümüze dek sürmüştür. Kurduğu Akademi, Avrupa`nın ilk yüksek öğretim kurumu olarak kabul edilir ve Aristoteles gibi büyük bir filozofu yetiştirmiştir. Platon`un eserleri büyük ölçüde diyalog olup, bu eserler aracılığıyla günümüzde dahi ahlak, siyaset, sanat ve varlık gibi temel felsefi sorulara cevap aranmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Platon, İdealar Kuramı, Antik Yunan Filozofu, Mağara Alegorisi, Filozof Kral, Devlet, Sokrates, Batı Felsefesi.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder