Alman İmparatoru II. Wilhelm: Büyük İmparatorun Çöküşe Giden yolu

Alman İmparatoru  II. Wilhelm: Büyük İmparatorun Çöküşe Giden yolu

 II. Wilhelm, Almanya tarihinin en çarpıcı figürlerinden biri olarak öne çıkar. 1888 yılında tahta çıkan Wilhelm, aynı zamanda Prusya Kralı olarak da hüküm sürmüş ve Almanya’nın emperyalist politikalarının mimarlarından biri olmuştur. 1859 yılında doğan Wilhelm, İngiltere Kraliçesi Victoria'nın torunu olup, hem Alman hem İngiliz kraliyet soyuna mensuptu. Bu soy bağına rağmen İngiltere ile ilişkileri oldukça çalkantılıydı.

 Wilhelm'in doğumunda sağ kolunun felçli olması, hayatı boyunca kendisinde derin bir psikolojik etki bırakmıştır. Bu fiziksel eksikliği, kendisini kanıtlama arzusuyla birleşerek güçlü bir lider olma hırsını beslemiştir. Zekiydi, enerjikti fakat aynı zamanda sabırsız ve ani kararlar alan bir karaktere sahipti.

 Tahta çıktıktan sonra Bismarck’la olan anlaşmazlıkları sonucu 1890 yılında onu görevden alarak "tek adam" yönetimini benimsedi. Bismarck’ın dikkatli ve denge politikalarının yerine, daha agresif ve yayılmacı bir dış politika izlemeye başladı. “Weltpolitik” (Dünya politikası) olarak adlandırılan bu strateji, Almanya’yı denizaşırı topraklar ve koloniler edinmeye yöneltti.

 II. Wilhelm, donanma yarışında İngiltere'ye rakip olmaya çalıştı. Alman İmparatorluk Donanması’nı büyüterek, Britanya'nın deniz üstünlüğünü tehdit etti. Bu, iki ülke arasında artan bir gerginliğe yol açtı. Ayrıca Rusya, Fransa ve İngiltere arasındaki ittifak sistemleriyle çatışan Almanya, giderek yalnızlaştı.

 1914 yılında, Avusturya-Macaristan’ın Sırbistan’a savaş ilan etmesiyle başlayan I. Dünya Savaşı’nda Almanya'nın savaş kararı almasında Wilhelm’in rolü büyüktü. Ancak savaş ilerledikçe Wilhelm'in siyasi etkisi azaldı ve karar alma mekanizmaları daha çok generallerin eline geçti. Savaşın sonunda Alman İmparatorluğu büyük bir yıkıma uğradı.

 1918’de savaşın kaybedilmesiyle birlikte Almanya’da devrim patlak verdi ve Wilhelm tahttan feragat ederek Hollanda’ya sığındı. Hayatının geri kalanını burada geçiren Wilhelm, 1941 yılında, II. Dünya Savaşı sırasında öldü.

 II. Wilhelm'in mirası oldukça tartışmalıdır. Kimileri onu bir imparatorluk kurucusu ve enerjik bir lider olarak değerlendirirken, kimileri de sorumsuz kararlarıyla Almanya’yı yıkıma götüren bir figür olarak görür. Kesin olan şu ki, Wilhelm'in kişiliği ve politikaları, 20. yüzyılın ilk yarısındaki dünya tarihini derinden etkilemiştir.

Niue'ye Bakış

Niue'ye Bakış

    Niue halkı, yaklaşık MS 900 yıllarında Samoa ve Tonga'dan gelen Polinezya göçmenlerinin torunlarıdır. İlk göçmenler Samoa'dan, daha sonra gelen ikinci grup ise Tonga'dan gelmiştir. Bu nedenle kültürel olarak hem Samoa hem de Tonga etkileri taşır. 1774 yılında James Cook adayı keşfetti, ancak halkın direnci nedeniyle karaya çıkamadı. Bu yüzden adaya "Savage Island (Vahşi Ada)" adını verdi. 1846 yılında İngiliz misyoner John Williams’ın çabalarıyla adaya Hristiyanlık getirildi ve hızla benimsendi. 1901 yılında Yeni Zelanda himayesine girdi. Bugün hâlâ Yeni Zelanda ile güçlü siyasi bağları vardır. 1974 yılında kendi anayasasını kabul ederek kendi kendini yöneten bir ülke haline geldi. Ancak savunma ve dış ilişkiler hâlâ büyük ölçüde Yeni Zelanda tarafından yürütülür.

    Dili ise İki resmi dili vardır: Niue dili (Niuean) ve İngilizce. Dinleri ne bakarsak, halkın büyük çoğunluğu Hristiyandır (özellikle Protestan). Din, günlük yaşamda önemli yer tutar. Toplum Yapısı, Geleneksel olarak klanlara dayalı bir yapıya sahiptir. Aile ve topluluk bağları çok güçlüdür. Dans ve müzik tamamen Polinezya’nın genelinde olduğu gibi dans ve müzik çok önemlidir. "Tafua" adlı savaş dansı, kültürel etkinliklerde sıklıkla sergilenir. Giyimleri Geleneksel kıyafetler hâlâ bazı törenlerde kullanılır. Günlük hayatta ise modern giysiler tercih edilir. El Sanatları konusunda ise Örgü işleri, ahşap oymacılığı ve kabuk takılar geleneksel el sanatları arasındadır. Yemek Kültürü genellikle Hindistancevizi, ekmek ağacı, taro, muz ve deniz ürünleri temel gıdalardır. Yerel mutfakta "umukai" (yer altı fırınında pişirilen yemekler) önemli yer tutar.

     Niue'nin Konumu Pasifik Okyanusu’nda, Tonga, Samoa ve Cook Adaları arasında yer alır. Başkent'i ise Alofi (aynı zamanda adanın tek büyük yerleşim yeridir). Nüfusu yaklaşık 1.600 kişi (2020 verilerine göre). Ancak, çok daha fazla sayıda Niue kökenli insan Yeni Zelanda’da yaşamaktadır. Göç Sorunu yaşamaktadır. Genç nüfusun büyük kısmı iş ve eğitim için Yeni Zelanda’ya göç etmiştir. Bu nedenle nüfus hızla azalmaktadır. Ekonomisi ise Turizm, balıkçılık ve Yeni Zelanda'dan gelen yardımlar ekonominin temelini oluşturur.

      Niue hakkında ilginç olan bilgiler şunlardır:

1. Dünyanın en az nüfuslu bağımsız ülkelerinden biridir.

2. Ülke internet üzerinden dijital marka (".nu") satışıyla gelir elde eder.

3. Niue, dünyanın en büyük mercan adasıdır (yükselmiş bir atoldür).

4. Plastik poşetlerin tamamen yasaklandığı ilk ülkelerden biridir.

5. Kendine özgü bir bayrağı vardır, ancak Yeni Zelanda bayrağı da resmi törenlerde kullanılır.

Fredrih Wilhelm ve Bilinmiyenler

 3`ü de Hohenzollern Hanedanına mensup Prusya Krallarıdır. Gelin Alman tarihine damga vuran bu hükümdarları tanıyalım.

I. Friedrich Wilhelm [1688 - 1740] "Asker Kral"

Hükümdarlık, 1713 - 1740 arasında Prusya kralıydı. Ordu disiplini, askeri okul sistemi ve kantonsytem asker alma sistemini getirmiştir. Stratejisi ile Prusya'yı büyütüp güçlü bir hale getirmiştir.

Bilinmeyen Yönleri

Sivil alanda da icraatlar yapmıştir. Eğitim sistemine katkı sağlamıştır. Halk okulları açmıştır. 1709`da Doğu Prusya`nın imarı için proje yapmıştır.

Oğlunu askeri disiplinle yetiştirmiş ve halkında disiplin ile yönetmiş her vakit savaşa hazır durumda tutmuştur. Hatta oğluna bile küçük hataları için ceza bile vermiş bir disiplin tutkunu olarak tanıya biliriz.

II. Friedrich Wilhelm [1744 - 1797] 

Hükümdarlığı, 1786 - 1797 arasında tahta çıkmış bir Prusyalı Kraldır. Bütün Prusya Krallarına baktığımızda ise Wilhelm ve Friedrich Wilhelm isimli krallar en başarılı krallardır. 

Karakteri ise çok dindar bir yapısı vardır. Aydınlanmacı düşüncelere temkinle yaklaşmıştır. Mesela kant gibi filozopfların din hakkında konuşmalarını sınırladı.

Toprak genişletme politikaları izlesede aldığı tutum nedeniyle Prusya`dan ziyade geriye dönük olarak değerlendirildi.

III. Friedrich Wilhelm [1770 - 1840]

Hükümdarlığı, 1797 - 1840 arası Prusya Kralı olarak görev yapmıştır. 

Napolyon Savaşları`nın da bir parçası olmuş ve jena - auerstedt savaşında yenilgiye uğradı ama aynı zamanda orduyu modern bir ordu haline getirmiştir.

Yine de askeri yapı üzerinde reformlar yaparak sonraki Alman birlikteliğinin temelini fiilen hazırladı.

Yeni Kaledonya'ya Bakış

Yeni Kaledonya'ya Bakış

 Güney Pasifik’te, Avustralya’nın doğusunda yer alır. Bağlı olduğu ülke Fransa (özerk bir Fransız kolektivitesi). Başkenti Nouméa. Resmi dili Fransızca (yerel diller de konuşulur). Nüfusu yaklaşık 270.000 kişi. Para birimi CFP Frangı (XPF). Kanak yerlileri, Avrupalılar (özellikle Fransızlar), Polinezyalılar, Endonezyalılar, Vietnamlılar ve diğer Asya toplulukları. 

 Kanak halkı, Melanezya kökenli olup kendi dillerini, danslarını, törenlerini ve toplumsal yapısını korur. Kanak toplumu geleneksel olarak totemizm ve klan sistemine dayalıdır. "Pilou" gibi geleneksel danslar, yerel kutlamalarda önemlidir. Ayrıca Polinezya etkileri de müzikte görülür. Fransız mutfağı, eğitim sistemi ve kamu yapıları ülkeye güçlü biçimde hâkimdir. Fransızca eğitim veren okullar yaygındır. Çoğunlukla Hristiyan (özellikle Katolik); ancak geleneksel inançlar da bazı topluluklarda hâlâ yaşatılmaktadır.

 Yeni Kaledonya’da ilk yerleşimler yaklaşık 3.000 yıl önce Lapita halkı tarafından yapıldı. Bu halk Pasifik'teki en eski denizcilik toplumlarından biriydi.

 1853 yılında Fransa tarafından ilhak edildi. 1864’ten itibaren ceza kolonisi olarak kullanıldı. On binlerce Fransız mahkûm buraya gönderildi. 19. yüzyıl sonlarında nikel madenciliği başladı ve hâlâ ülkenin ekonomisinin temelini oluşturur.

 1980’lerde, özellikle yerli Kanak halkı tarafından bağımsızlık talebi arttı. 1988’de çıkan iç çatışmalar “Ouvéa Krizi” ile doruğa ulaştı. 1998’de imzalanan Nouméa Anlaşması, Yeni Kaledonya’ya daha fazla özerklik verdi ve bağımsızlık referandumu sözü verildi. 2018, 2020 ve 2021 yıllarında üç bağımsızlık referandumu yapıldı. Her seferinde çoğunluk, Fransa ile kalma yönünde oy verdi.

 Fransa’ya bağlı kalsa da geniş bir özerklik alanına sahiptir. Kendi hükümeti, yerel yasaları ve parlamenter yapısı vardır. Ekonomi büyük ölçüde nikel madenlerine, turizme ve Fransa’dan gelen yardımlara dayanır. 2021 referandumu sonrası bağımsızlık meselesi hâlâ tartışmalı bir konu olmaya devam ediyor.

 Yeni Kaledonya, dünyadaki nikel rezervlerinin %25’ine sahiptir. Ülke topraklarında 20'den fazla yerli dil konuşulmaktadır. Sularında dünyanın en büyük ikinci mercan resif sistemi yer alır (UNESCO Dünya Mirası). Fransız Polinezyası’ndan farklı olarak Melanezya kültürü baskındır.

Mikronezya Federal Devletleri (FSM) – Genel Kültür ve Tarih

Mikronezya Federal Devletleri`ne Bakış

 Resmi adı, Mikronezya Federal Devletleri (Federated States of Micronesia). Başkenti, Palikir (Pohnpei adasında). Nüfusu, Yaklaşık 115.000. Dilleri ise İngilizce resmî olmak üzere, yerel diller olarak ise Chuukese, Pohnpeian, Kosraean, Yapese vb. Yönetim şekline bakarsak başkanlık tipi federal cumhuriyet. Para birimi ABD Doları (USD). Bağımsızlık günü 3 Kasım 1986 (ABD ile Serbest Ortaklık Anlaşması – Compact of Free Association). FSM, batı Pasifik'te yer alan ve dört büyük ada eyaletinden oluşan bir ada ülkesidir: Yap, Chuuk, Pohnpei ve Kosrae. Her eyaletin kendi dili, kültürü ve yönetim sistemi bulunur.

 Avustronezya kökenli göçmenler FSM adalarına ilk yerleşenlerdi. Özellikle Yap Adası, taş para sistemiyle (Rai taşları) ve güçlü geleneksel sistemleriyle ünlüdür.

 1520'lerde ilk olarak İspanyol kâşifler bölgeye ulaştı. 1886'da FSM adaları İspanya'nın sömürgesi oldu. 1899'da Almanya'ya satıldı. I. Dünya Savaşı sonrası Japonya, bölgeyi işgal etti ve Milletler Cemiyeti mandası olarak yönetti. II. Dünya Savaşı sırasında Japonya ile ABD arasında şiddetli çatışmalar yaşandı.

 1947’de, Birleşmiş Milletler bölgeyi ABD’nin himayesine verdi (Trust Territory of the Pacific Islands). 1979’da FSM, kendi anayasasını kabul etti. 1986’da ABD ile Compact of Free Association imzalandı ve FSM bağımsızlığını kazandı.

 Toplumlar genelde ada veya köy bazında örgütlenmiştir. Aile bağları, kabile ilişkileri ve yaşlılara saygı önemlidir. Bazı adalarda ataerkil, bazılarında anaerkil sistemler görülür.

 Mikronezyalılar, yıldızlara bakarak yön bulma konusunda dünyaca ünlüdür. Geleneksel kanolar hâlâ kullanılmaktadır.

 Her eyaletin kendi dili vardır. İngilizce, eğitim ve yönetimde ortak dildir. Dil, kültürel kimliğin çok önemli bir parçasıdır.

 Ahşap oymacılığı, dokuma, boncuk işleri, geleneksel dövmeler yaygındır. Yap Adası’ndaki Rai taşları, ekonomik ve sosyal statü sembolüdür.

 Nüfusun büyük çoğunluğu Hristiyandır (Katolik ve Protestan). Yerel geleneksel inançlar bazı bölgelerde hâlen izlenebilir.

 Volkanik ve mercan kökenli adalardan oluşur. Dalgıçlar için popüler merkezlerden biridir (özellikle Chuuk Lagünü, batık savaş gemileriyle ünlüdür). Yoğun yağmur ormanları, şelaleler ve zengin deniz yaşamı FSM’nin doğasını şekillendirir.

  Mikronezya Federal Devletleri ile ilgili ilginç bilgiler,

1. Yap Adası'ndaki taş paralar, boyutları birkaç metreden büyük olabilir ve ekonomik işlemlerde hâlâ sembolik olarak kullanılır.

2. Chuuk Lagünü, dünyanın en büyük savaş gemisi mezarlıklarından biridir.

3. FSM vatandaşları, ABD’de vizesiz yaşayabilir ve çalışabilir (Serbest Ortaklık Anlaşması sayesinde).

4. FSM, iklim değişikliğinden en çok etkilenen ülkelerden biridir (deniz seviyesi yükselmesi vb.).

5. 2023’te, FSM ilk kez Çin ile diplomatik ilişkilerini kesip Tayvan’a yönelmiştir.

6. Ülkenin her eyaletinde kendi anayasası ve hükümeti vardır.

7. Bazı adalarda kabile reisleri hâlâ toplumsal kararları yönlendirir.

8. FSM, Birleşmiş Milletler’e 1991’de üye oldu.

Kiribati`ye Bakış

Kiriabti`ye Bakış

 Resmi Adı, Kiribati Cumhuriyeti. Başkenti, Güney Tarawa. Nüfusu, yaklaşık 120.000. Dili Resmi olarak İngilizce ve Kiribati dili (Gilbertese). Para birimi, Avustralya Doları (AUD).Yüzölçümü, yaklaşık 811 km² kara alanı, ancak 3.5 milyon km²'lik bir deniz alanı yönetir. Coğrafi Konum, Pasifik Okyanusu'nda, ekvatorun her iki tarafında da adalar içerir. Zaman dilimi, UTC+12 / +13 / +14 (dünyanın en erken yeni yıla giren ülkesidir).

 Kiribati, 33 mercan adasından oluşur; bu adaların sadece 21’i yerleşiktir. Üç ana ada grubu vardır:

1. Gilbert Adaları (en kalabalık bölge)

2. Phoenix Adaları (dünyanın en büyük deniz koruma alanlarından biri burada bulunur)

3. Line Adaları (doğuda, hatta biri Amerika’ya çok yakın)

Adaların çoğu alçak rakımlıdır, bu nedenle iklim değişikliği ve deniz seviyesi yükselmesi ülke için büyük bir tehdit oluşturur.

M.Ö. 1000 civarı İlk Polinezya ve Mikronezya kökenli halklar adalara yerleşti. 16. yüzyılı Avrupalılar bölgeyle ilk teması kurdu. 19. yüzyılı İngiliz misyonerler ve tüccarlar bölgeye geldi. 1892`de Kiribati, İngiliz koruması altına alındı (Gilbert ve Ellice Adaları Kolonisi olarak). 2. Dünya Savaşı sırası özellikle Tarawa Atolü, Japonya ve ABD arasında şiddetli çatışmalara sahne oldu. 1979`da Kiribati bağımsızlığını kazandı.

 Toplumsal Yapı, Aile yapısı geniştir; topluluk yaşamı önemlidir. Dans ve Müzik, Geleneksel danslar (örneğin "Te Buki") anlatımsal ve hikâye odaklıdır. El Sanatları, Deniz kabuklarından yapılan süsler, örgüler, hindistancevizi ürünleri yaygındır. Dini bakımdan, Halkın %90’ından fazlası Hristiyan’dır (Katolik ve Protestanlar çoğunluktadır). Beslenme bakımından, Balık, hindistancevizi, ekmek ağacı meyvesi temel gıdalardır.

 Tropikal ve nemli bir iklim hâkimdir. Küresel ısınma, Kiribati’nin geleceğini tehdit ediyor. Bazı adalar deniz seviyesinin yükselmesi nedeniyle yaşanamaz hâle geldi. 2014’te hükümet, Fiji’den toprak satın aldı – gelecekte halkı buraya taşıyabilmek için.

 Zorunlu eğitim vardır, ancak yükseköğrenim sınırlıdır. Tıp ve ileri üniversite eğitimi için gençler yurt dışına gider (genellikle Fiji, Yeni Zelanda veya Avustralya).

 Kiribati adı, "Gilbert" adasının yerel telaffuzundan gelir (Kiribas şeklinde okunur). Dünya'nın hem kuzey hem güney yarım küresinde, hem de doğu ve batı yarım kürelerinde toprakları olan tek ülkedir. Yeni yılı ilk karşılayan ülke Kiribati'dir (Line Adaları’ndaki Kiritimati Adası). Kiribati, birleşmiş ada devleti olarak dağınık adalarıyla yönetimi zor bir ülkedir.

Samoa'ya Bakış

Samoa'ya Bakış

 Konumu, Güney Pasifik Okyanusu'nda, Fiji'nin doğusunda, Amerikan Samoası'nın batısında yer alır. Başkenti, Apia (Upolu Adası’nda bulunur). Resmi dilleri, Samoa dili ve İngilizce. Nüfusu, Yaklaşık 220.000. Yönetim şekli, parlamenter demokrasi (kraliyet etkileri de taşıyan geleneksel bir yapıyla harmanlanmış).  

 Samoa halkı, yaklaşık 3.000 yıl önce Güneydoğu Asya’dan gelen denizci Polinezyalılar tarafından yerleşildi.

 Toplum, aile ve kabile yapısına dayalı bir sistemle yönetiliyordu. Her köyün bir matai (şef) sistemi vardı.

 Fa'a Samoa adı verilen geleneksel yaşam biçimi hâlâ önemli yer tutar.

 1722’de Hollandalı Jacob Roggeveen, ardından 1768’de Fransız Bougainville adaya geldi.

 1830'larda Hristiyan misyonerler gelmeye başladı. Özellikle Londra Misyonerler Derneği etkili oldu.

 1899’da Almanya, Batı Samoa’yı kontrol altına aldı; ABD ise Doğu Samoa’yı (bugünkü Amerikan Samoası).

 1900-1914 arasında Batı Samoa, Almanya’nın yönetimindeydi.

 I. Dünya Savaşı sırasında 1914’te Yeni Zelanda adayı işgal etti.

 1920’den sonra Milletler Cemiyeti mandası altında yönetildi.

 1 Ocak 1962'de Batı Samoa, bağımsızlığını kazandı. Bu, 20. yüzyılda bağımsız olan ilk Polinezya ülkesidir.

 1997’de ismini sadece "Samoa" olarak değiştirdi. Bu karar, Amerikan Samoası ile karışıklığa yol açtı.

 Ailenin ve köyün merkezi olduğu bir yaşam biçimidir.

 Toplumda "matai" sistemi yani şeflik hâlâ çok önemlidir.

 Saygı, gelenek, topluluk ruhu ve konukseverlik temel değerlere dayanır.

 Siva adı verilen geleneksel dansları vardır; hikâye anlatımı, zarafet ve jestlerle yapılır.

 Tatau: Geleneksel dövme kültürü çok güçlüdür. Erkeklere yapılan pe’a, kadınlara yapılan malu dövmeleri, toplumda onur ve kimlik göstergesidir.

 Ahşap davullar (pate), ukulele ve armoni eşliğinde söylenen geleneksel ilahiler ve şarkılar yaygındır.

 İki ana ada: Upolu ve Savai'i

 Volkanik adalardır; tropikal iklim hâkimdir.

 Doğal güzellikleriyle tanınır: şelaleler, krater gölleri, mercan resifleri.,

 Hindistancevizi, taro kökü, muz ve deniz ürünleri temel gıdalardır.

 Umu adı verilen yeraltı fırınında yapılan yemekler gelenekseldir.

 Samoa ile ilgili ilginç bilgiler şunlardır: Uluslararası tarih değiştirme çizgisi, 2011’de Samoa’nın doğusundan batısına alındı; böylece Avustralya ve Yeni Zelanda ile aynı gün yaşanmaya başlandı.

 Samoa, sıfır karbonlu turizm hedefleyen çevreci politikalarıyla da tanınır.

 Adadaki birçok kişi hem Samoaca hem de İngilizce konuşur.

 Rugby, ulusal sporlardan biridir ve Samoalı sporcular dünya çapında ün kazanmıştır.